Uitleg pensioen
Niveau 2 - Stap 3 - Collectief Pensioen
» Je bent nu op de tweede verdieping
Bovenop de eerste verdieping kun je een tweede verdieping bouwen. Deze tweede verdieping geeft meer ruimte om te leven. Bij pensioen gaat het vaak om een hoger bedrag bij leven, overlijden of arbeidsongeschiktheid. We noemen de tweede verdieping “collectief pensioen”. Voor het bouwen van deze verdieping, moet je een werkgever hebben. Heb je geen werkgever omdat je bijvoorbeeld geen werk hebt of eigen baas bent dan kun je helaas niks met deze verdieping. Je zal het dan moeten doen met de eerste en eventueel de derde verdieping.
Sommige werkgevers zijn verplicht om pensioen aan hun werknemers aan te bieden. Deze verplichting ligt dan vast in een Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). Een CAO is een verzameling van afspraken tussen (vertegenwoordigers van) werkgevers en (vertegenwoordigers van) werknemers. Die werkgevers en werknemers zijn dan vaak in dezelfde sector werkzaam. Het aanbieden van pensioen van werkgevers aan werknemers kan één van de onderdelen van zo’n CAO zijn. Maar alleen een CAO is niet genoeg. Want een CAO is pas op alle werkgevers en werknemers in een sector van toepassing als de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een CAO "algemeen verbindend" heeft verklaard. Vanaf dat moment geldt de CAO dan voor de hele sector. Als er in die CAO dan afgesproken is dat de werkgever verplicht een pensioen moet aanbieden, dan kan die werkgever daar niet onderuit.
Als er geen verbindend verklaarde CAO is, dan is een werkgever ook niet verplicht om jou pensioen aan te bieden. Dan kan het dus nog steeds gebeuren, dat je het zonder tweede verdieping moet doen. Dan loop je grote kans dat je te weinig pensioen hebt bij leven, overlijden of arbeidsongeschiktheid. Het is dan verstandig om in de derde verdieping extra pensioen op te bouwen.
Tot slot is er een groep werkgevers die toch pensioen aanbiedt aan hun werknemers, ondanks dat zij dit niet verplicht zijn. Ze willen zo het werken voor hun bedrijf extra aantrekkelijk maken. Je pensioen wordt dan een extra arbeidsvoorwaarde. Ze leggen het recht van medewerkers op een pensioen dan vast in de arbeidsovereenkomst. Een arbeidsovereenkomst is een contract dat jij en een werkgever sluiten, wanneer je daar komt werken.
Let op: er is één situatie waarin je geen werkgever nodig hebt om toch pensioen op te bouwen op de tweede verdieping! Er zijn namelijk beroepen, waarvoor speciale Beroepspensioenfondsen zijn opgericht. Dat zijn vaak beroepen waarin veel zelfstandigen werken. Denk bijvoorbeeld aan notarissen, kunstenaars en medisch specialisten. Zij zijn (vaak verplicht) op de tweede verdieping aangesloten bij zo’n Beroepspensioenfonds en bouwen dus toch pensioen op, op deze verdieping. In totaal zijn er 11 van deze beroepspensioenfondsen in Nederland. Zij hebben zich verenigd in de Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) die tegenwoordig onderdeel uitmaakt van de pensioenfederatie.
Ouderdom Eerder heb je gelezen dat het zo kan zijn dat je geen pensioen op deze verdieping opbouwt. Als dat echter wel zo is, zal er waarschijnlijk onder andere een ouderdomspensioen zijn geregeld. Een ouderdomspensioen zal gaan uitkeren wanneer je stopt met werken, maar wel altijd vanaf een minimum leeftijd. Vaak is deze minimumleeftijd gelijk aan de datum waarop je AOW ook ingaat.
Er zijn verschillende vormen van ouderdomspensioen. Zo is er de eindloonregeling, de middelloonregeling en de beschikbare premieregeling. Het is belangrijk om te weten welke regeling voor jou geldt, want de hoogte van het bedrag dat je straks krijgt, kan sterk verschillen per regeling.
Heb je een eindloonregeling? Dan bouw je elk jaar over een stuk van je salaris een stukje pensioen op. Je bouwt dan elk jaar vaak tussen de 1,5% en de 1.657% van je salaris op aan pensioen. Elk jaar wordt er gekeken naar het hoogste salaris dat je in deze baan hebt verdiend. Het doel van een eindloonregeling is dan ook om als je met pensioen gaat, je pensioen te baseren op het salaris dat je het laatst verdiende. In de praktijk worden eindloonregeling steeds minder afgesloten en wordt steeds vaker overgestapt op een middelloonregeling of beschikbare premieregeling. We leggen zo met een rekenvoorbeeld uit hoe de eindloonregeling precies werkt.
Heb je een middelloonregeling? Dan wordt de uiteindelijke hoogte van je pensioen niet bepaald aan de hand van het salaris dat je het laatst kreeg, zoals bij de eindloonregeling. Je bouwt bij een middelloonregeling namelijk per jaar pensioen op over het salaris dat je in dat jaar krijgt. Als je het jaar daarna (jaar 2) bijvoorbeeld meer verdient, dan wordt het vorig jaar (jaar 1) opgebouwde pensioen niet gelijk getrokken aan je salaris uit jaar 2. Het is dus nog steeds op je lagere salaris uit jaar 1 gebaseerd. Alleen het pensioen dat je opbouwt over jaar 2 is dan op je nieuwe salaris gebaseerd.
Met een kort rekensommetje laten we het verschil tussen eindloon en middelloon zien.
Eindloon
Bedrag waarover je pensioen opbouwt in jaar 1: € 10.000,- Met een percentage van 1,5% bouw je dan op: € 150,- Bedrag waarover je pensioen opbouwt in jaar 2: € 12.000,- (je hebt dus €2.000,- salarisverhoging gehad) Met een percentage van 1,5% bouw je dan op: € 180,- Totaal pensioen dat je hebt opgebouwd: € 360,- want er wordt immers op basis van je laatste salaris pensioen opgebouwd. Oftewel voor de opbouw van beide jaren wordt er met een salaris van €12.000,- gerekend. De opbouw van €150,- uit het eerste jaar is dus niet meer relevant, maar wordt na het 2e jaar opnieuw uitgerekend tegen je nieuwe salaris. Het is dus alsnog €180,- aan opgebouwd pensioen geworden. Middelloon
Bedrag waarover je pensioen opbouwt in jaar 1: € 10.000,- Met een percentage van 1,5% bouw je dan op: € 150,- Bedrag waarover je pensioen opbouwt in jaar 2: € 12.000,-(je hebt dus €2.000,- salarisverhoging gehad) Met een percentage van 1,5% bouw je dan op: € 180,- Totaal pensioen dat je hebt opgebouwd: € 330,- want er wordt immers elk jaar apart pensioen opgebouwd. Oftewel € 150,- + € 180,- = € 330,- Heb je een beschikbare premieregeling? Dan leg je per vooraf afgesproken periode (vaak een maand) een bedrag in. Vaak is dit bedrag een percentage van je salaris. Het bedrag dat je inlegt zal dan dus stijgen, naarmate je meer gaat verdienen. De partij die jouw pensioen beheert, zal gaan proberen om met het geld dat jij inlegt, meer geld te verdienen. Dit doet het pensioenfonds of de verzekeraar voor je door er bijvoorbeeld mee te gaan beleggen. Op het moment dat jij dan met pensioen gaat, wordt er gekeken hoeveel geld er op dat moment beschikbaar is (de aandelen waarin is belegd worden dan bijvoorbeeld verkocht). Het bedrag dat je dan krijgt, kan dus meer zijn dan dat jij hebt ingelegd (als er bijvoorbeeld goed belegd is), maar soms is dat ook minder (als het slecht gaat met de aandelen).
Hierboven wordt telkens gesproken over pensioen dat je opbouwt en over premie die je moet betalen. Hoeveel je opbouwt en welke premie je daarvoor moet betalen is verschillend per sector en soms ook per werkgever. De werkgever zal echter het bedrag dat je moet betalen (de premie) inhouden op je salaris. Als je op je salarisstrook kijkt, zal je zien dat er inderdaad een bedrag voor je pensioen wordt ingehouden.
Overlijden Vaak is er via je werkgever ook een pensioen geregeld, voor wanneer je komt te overlijden. We hebben dan te maken met een pensioen voor je partner (een partnerpensioen) en een pensioen voor je kinderen (een wezenpensioen).
Bij het partnerpensioen kennen we twee verschillende vormen. Een partnerpensioen waarbij je daadwerkelijk een uitkering opbouwt (we noemen dit een partnerpensioen op opbouwbasis) en een partnerpensioen dat verzekert is zolang je mee doet aan de pensioenregeling (dit heet een partnerpensioen op risicobasis). Als je bij een partnerpensioen op opbouwbasis bijvoorbeeld van baan verandert en naar een ander pensioenfonds gaat, dan houd je partner het recht op het partnerpensioen dat je opgebouwd hebt bij die eerste werkgever. Maar heb je een partnerpensioen op risicobasis? Dan vervalt het recht op een partnerpensioen voor je nabestaande wanneer jij komt te overlijden.
Let op wanneer je bijvoorbeeld niet direct nieuw werk hebt nadat je stopt bij je oude werkgever. Dan kan het dus gebeuren dat je partner geen recht meer heeft op een partnerpensioen, wanneer het partnerpensioen op risicobasis was. Dan heeft je partner dus geen partnerpensioen als jij komt te overlijden. Om zulke vervelende situaties te voorkomen, is het dus belangrijk om te weten hoe het partnerpensioen in jouw pensioenregeling is geregeld.
Voor een wezenpensioen geldt hetzelfde als bij een partnerpensioen. Een wezenpensioen geeft een pensioen aan je kinderen, wanneer je komt te overlijden. De maximale leeftijd tot wanneer kinderen een wezenpensioen kunnen krijgen, verschilt flink per pensioenregeling.
Arbeidsongeschiktheid Niet in alle sectoren of bij alle werkgevers is er ook een pensioen voor bij arbeidsongeschiktheid geregeld. Je moet dus goed uitzoeken of jij dit wel of niet hebt.
Dit pensioen is bedoeld als een aanvulling op de WIA die je vanuit de overheid krijgt. De hoogte van het bedrag dat je krijgt, is dan ook vaak afhankelijk van het bedrag dat je van de overheid krijgt.
Het is tot slot belangrijk om te weten wat er met de opbouw van je ouderdomspensioen en je partner- en wezenpensioen gebeurt wanneer je arbeidsongeschikt bent. Gelukkig is vaak geregeld dat je hier gewoon recht op blijft houden tijdens arbeidsongeschiktheid en dat de opbouw ervan gewoon doorloopt. Dit noemen we premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Als je arbeidsongeschikt wordt en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid is via je werkgever geregeld, dan neemt de pensioenuitvoerder de premiebetaling voor je pensioen van je werkgever over. In dat geval loopt je pensioenopbouw gewoon door. Maar let op, dat geldt niet voor alle pensioenregelingen. Het is dus goed om uit te zoeken hoe dat voor jouw pensioenregeling is geregeld!
